Lokalizacja

Ul. Krakowska, Skarżysko- Kamienna, woj. świętokrzyskie GPS: 51.101932°N, 20.839595°E

Opis

"DZIAŁACZOM - BOHATEROM MIASTA SKARŻYSKA, A TAKŻE BOJOWNIKOM RUCHU OPORU Z INNYCH STRON POLSKI I INNYCH KRAJÓW, KATOWANYM W TYM BUDYNKU I STRACONYM NA BORZE I BRZASKU PRZEZ HITLEROWSKIEGO OKUPANTA W LATACH 1940 - 1944, TABLICĘ TĘ POŚWIĘCA SPOŁECZEŃSTWO M. SKARŻYSKA W 1958 R."

Szkoła Podstawowa nr 1 została zajęta przez oddział SS 28 stycznia 1940 roku. W następnych dniach (do 10 lutego) Niemcy aresztowali w Skarżysku około 420 osób. Wśród aresztowanych byli ludzie z różnych środowisk i grup społecznych: robotnicy z zakładów metalowych, kolejarze, przedstawiciele inteligencji, duchowieństwo, przedsiębiorcy oraz burmistrz miasta wraz ze swoim zastępcą. Wśród aresztowanych było kilkudziesięciu harcerzy, oraz członków "Sokoła" i "Strzelca".

Podczas przesłuchań więźniowie byli torturowani. Od 2 lutego działał w szkole sąd policyjny złożony z trzech oficerów SS, którzy w błyskawicznych procesach wydawali wyroki śmierci.

12 lutego 1940 roku, Niemcy rozpoczęli wywózkę skazanych do lasku na Borze, gdzie skazani byli rozstrzeliwani, a ich ciała wrzucane do wielkich dołów. Egzekucje trwały do 14 lutego 1940 roku. Na Borze rozstrzelano łącznie około 360 osób.

Pozostali więźniowie (61 osób) zostali wywiezieni do więzienia w Radomiu, gdzie 29 z nich zostało rozstrzelanych. Zwolniono dwudziestu więźniów, a resztę wywieziono do obozów koncentracyjnych lub innych więzień.

Szkoła została ponownie zajęta przez SS w czerwcu 1940 roku. Niemcy przeprowadzili kolejną falę aresztowań w Skarżysku, ale większość osadzonych stanowili więźniowie przywiezieni z innych kieleckich powiatów. Przez prawie cały czerwiec zwożono, przesłuchiwano i torturowano więźniów. 29 czerwca 1940, Niemcy przewozili więźniów do lasu na Brzasku, gdzie byli rozstrzeliwani i grzebani w wykopanym wcześniej dole. Około 40 więźniów wywieziono do więzienia w Radomiu.

Na Brzasku rostrzelano około 760 osób. Byli wśród nich więźniowe ze szkoły na Bzinie oraz mieszkańcy Końskich, Iłży, Starachowic, Ostrowca Świętokrzyskiego, Ćmielowa, Opatowa, Buska, Sandomierza, Radomia i Kielc.

Dziś w Szkole Podstawowej nr 1 możemy zobaczyć Izbę Pamięci, w której zgromadzono pamiątki tamtych tragicznych wydarzeń. Izba mieści się w pomieszczeniu wartowni więziennej z 1940 roku. Część sal w podziemiach i na parterze była zamieniona na cele więzienne. Więźniowie przetrzymywani byli w obecnych pomieszczeniach jadalni, kuchni, świetlicy, magazynów, łazienki. Na pierwszym piętrze za cele służyły dzisiejsze sale lekcyjne nr 42, 46 i 48. Obecna mała sala gimnastyczna była celą śmierci.

Galeria