"CZEŚĆ I CHWAŁA PARTYZANTOM "AK" POLEGŁYM W WALCE Z OKUPANTEM HITLEROWSKIM W DNIU 29 VI 1944 R

SPOŁECZEŃSTWO KIELECCZYZNY

KOŁOMAŃ - LIPIEC - 1967" 

Polana Langiewicza uważana jest powszechnie za miejsce obozowania oddziałów powstańczych, dowodzonych przez generała Mariana Langiewicza, podczas Powstania Styczniowego w 1863 roku. Nie ma jednak dowodów na to, że dokładnie w tym miejscu stacjonowali powstańcy i przebywał tam sam generał Langiewicz. Miejsce to wskazywał kpt. Wojdacki pisząc w swym raporcie, że "było źródło i rósł dąb, w którym, jak na stołku, siedział Jenerał Marjan Langiewicz".

Republika Pińczowska była obszarem wyzwolonym spod okupacji niemieckiej w wyniku działań partyzanckich Armii Krajowej, Armii Ludowej i Batalionów Chłopskich w okresie od 24 lipca do 12 sierpnia 1944 roku. Obszar wyzwolony miała powierzchnię około 1000 km², a na jego terenie znalazły się: Pińczów, Brzesko, Działoszyce, Książ Wielki, Kazimierza Wielka, Nowy Korczyn, Proszowice, Sancygniów, Słaboszów i Wiślica.

"Ponad pół wieku minęło, a nie obeschły łzy maltretowanego narodu.

O Jedwabnem dowiedział się cały świat.

O Borze i Brzasku koło Skarżyska ten świat do dziś nie wie...

Skarżysko i najbliższe okolice stały się miejscem straceń dla ofiar zwożonych z różnych stron Kielecczyzny."

"MIEJSCE TO JEST UŚWIĘCONE MĘCZEŃSKĄ KRWIĄ 75 POLAKÓW. WŚRÓD NICH ŻOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ ROZSTRZELANYCH 29 LUTEGO I 6 LIPCA 1944 R. PRZEZ NIEMIECKIEGO OKUPANTA.
TABLICĘ UPAMIĘTNIAJĄCĄ UFUNDOWANO W 1958R. ZREKONSTRUOWANO 1993R.
SPOŁECZEŃSTWO MIASTA SKARŻYSKA-KAMIENNEJ."

W dniach 15-17 czerwca odbył się cykl imprez pod nazwą Uroczystości Partyzanckie w Wąchocku i na Wykusie 2012. Oprócz wspomnianych miejsc, impreza gościła jeszcze w Kielcach, gdzie 15 czerwca w KW Policji odbył się panel historyczny „Jan Piwnik 'Ponury' – Polak, obywatel, patriota”. W sobotę 16 czerwca, uroczystości przeniosły się na Uroczysko Wykus, z wyjątkiem spotkania środowiska partyzanckiego, które odbyło się w Domu Kultury w Wąchocku. W ostatnim dniu, w niedzielę 17 czerwca, uroczystości odbywały się w Opactwie Cysterskim i na rynku w Wąchocku.

W dniach 16-18 czerwca odbył się cykl imprez składających się na Uroczystości Partyzanckie w Wąchocku i na Wykusie 2017. Pierwszą częścią obchodów był panel historyczny "Środowiska Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej "Ponury" - "Nurt" w 60-tą rocznicęjego powstania", który odbył się 16 czerwca w Starachowicach. Sobotnie uroczystości tradycyjnie koncentrowały się na Wykusie, gdzie o godzinie 16 odbyła się uroczysta msza święta w intencji mjr "Nurta" i jego Żołnierzy. Wcześniej przeprowadzono II Marszobieg "Wykus 43" na trasie Starachowice - Wykus.

Cmentarz powstał w sierpniu 1943 roku, kiedy pochowano tu 5 poległych żołnierzy ze zgrupowania mjr Jana Piwnika "Ponurego". W czasie okupacji niemieckiej opiekę nad cmentarzem sprawowali żołnierze AK z placówki Pogorzałe dowodzonej przez ppor. Stefana Bilskiego "Buczyński" i placówki Skarżysko - Książęce dowodzonej przez sierż. Bronisława Gładzika "Chmura". Uroczyste poświęcenie cmentarza odbyło się w dzień Zielonych Świątek 1944 roku w asyście pododdziałów z okolicznych placówek. Poświęcenia dokonał ksiądz Antoni Pałęga "Ager".

PRZECHODNIU! PONIEŚ WIEŚĆ, ŻE ZGINĘLIŚMY ZA OJCZYZNĘ.

KU CZCI POLEGŁYCH NA POLU CHWAŁY W LATACH 1943-1944 ŻOŁNIERZY ZGRUPOWAŃ PARTYZANCKICH A.K. DOWODZONYCH PRZEZ "PONUREGO" I "NURTA", POMNIK TEN WZNIEŚLI TOWARZYSZE BRONI.

WYKUS DNIA 15.IX.1957